آیا قهوه برای مغز شما مفید است ؟ فواید قهوه بر مغز

قهوه یکی از محبوب ترین نوشیدنی های جان است. بسیاری از افراد از قهوه برای بیداری صبحگاهی یا برطرف کردن خستگی روزمرگی خود استفاده می کنند. کافئین موجود در قهوه می تواند حتی خسته ترین چشم ها را به خود خیره کند. با توجه به محبوبیت قهوه، دانشمندان مطالعات متعددی از اثرات آن بر سلامتی افراد در بازه زمانی کوتاه و دراز مدت انجام داده اند. آیا قهوه برای مغز مفید است؟ با کافه مال همراه باشید.

تاثیرات قهوه بر مغز

همانطور که در مقالات قبلی، نظرات متخصصین و مطالعات علمی را بررسی کردیم، مصرف متناسب قهوه با فواید سلامتی، از جمله کاهش خطر ابتلا به پیش دیابت و بیماری های کبد مرتبط است. در این مقاله به نتایج امیدوارکننده محققان بر بررسی تاثیر کافئین بر مغز خواهیم پرداخت.

مواد فعال در قهوه

قهوه حاوی صدها ترکیب فعال زیستی است که آن را منحصربه فرد و به مزایای سلامتی بالقوه قدرتمند آن کمک می کند. بسیاری از این ترکیبات موجود در قهوه، آنتی اکسیدان هایی هستند که با آسیاب ناشی از رادیکال های آزاد مضر مبارزه می کنند.

مهم ترین مواد فعال قهوه عبارت اند از :

کافئین (Caffeine)

کافئین ماده فعال اصلی است که سیستم عصبی مرکزی را تحریک می کند.

اسیدهای کلروژنیک (Chlorogenic acids)

اسیدهای کلروژنیک این آنتی اکسیدان های پلی فنل، ممکن است برای برخی از عوامل بیولوژیکی مانند متابولیسم، قند خون و فشار خون بالا مفید باشد.

کافستول و کاهوول (Cafestol and kahweol)

این ترکیبات به صورت طبیعی در روغن قهوه وجود دارند که در قهوه بدون فیلتر یافت می شود.

تریگونلین (Trigonelline)

این ترکیب آلکالوئیدی در حرارت بالا ناپایدار است و در حین برشته کردن، اسید نیکوتینیک را تشکیل می دهد که به نام نیاسین (ویتامین B3) نیز شناخته می شود.

قهوه نوشیدنی سالم و مفید با صدها ترکیب فعال بیولوژیکی از جمله کافئین، اسید کلروژنیک، تریگونلین، کافستول و کاهوول است. با این حال، میزان این ترکیبات  می تواند در یک فنجان قهوه متفاوت باشد.

قهوه چگونه بر مغز تأثیر می گذارد؟

کافئین قهوه به روش های مختلفی بر سیستم عصبی مرکزی (CNS) تأثیر می گذارد. محققین بر این باورند که این اثرات عمدتا از نحوه تعامل کافئین با گیرنده های آدنوزین ناشی می شود. آدنوزین یک انتقال دهنده عصبی در مغز است که کیفیت خواب را تقویت می کند.

در واقع نورون هایی که گیرنده های خاصی دارند و در مغز قرار دارند به آدنوزین می چسبند. هنگامی که آندوزین و نورون ها با یکدیگر متصل می شوند، فعالیت عصبی را کند می کنند. آدنوزین به طور معمول در طول روز جمع می شود و در نهایت در زمان استراحت و خواب، شما را خواب آلود می کند. اما نقش کافئین چیست ؟

کافئین و آدنوزین

کافئین و آدنوزین ساختار مولکولی مشابهی با یکدیگر دارند. بنابراین زمانی که قهوه مصرف می کنید و کافئین وارد بدن شما می شود، با آدنوزین برای اتصال به همان گیرنده های نورونی رقابت می کند. با این تفاوت که کافئین همانند آدنوزین باعث کندی نورون های مغز نمی شود. در واقع کافئین باعث تحریک CNS و احساس هوشیاری به مغز می دهد.

کافئین چگونه عملکرد مغز را تقویت می کند؟

کافئین می تواند منجر به افزایش آنتروپی مغز در حالت استراحت شود. آنتروپی برای عملکرد مغز امری حیاتی است که سطوح بالای آن به توانایی بالای پردازش اشاره دارد. با افزایش آنتروپی مغز، ظرفیت پردازش اطلاعات به مراتب بالاتر می رود. همچنین کافئین، با تحریک در آزادسازی سایر انتقال دهنده های عصبی مانند نورآدرنالین، دوپامین و سروتونین، CNS را تحریک می کند.

کافئین ممکن است جنبه های مختلف دیگر مغز از جمله موارد زیر را بهبود بخشد :

1. زمان پاسخ
2. هوشیاری
3. توجه
4. یادگیری
5. عملکرد ذهنی عمومی

گفته می شود ممکن است با دریافت دوز کافئین روزانه از قهوه، نسبت به اثرات آن مقاومت شود. این بدان معناست که برای دریافت همان اثرات باید به صورت دوره ای قهوه مصرف کرده یا میزان مصرف قهوه را افزایش دهید. در نظر داشته باشید مصرف بیشتر قهوه همیشه هم ایده آل نیست!

میزان مجاز کافئین در روز

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اعلام می کند که میزان مجاز مصرف کافئین در افراد بزرگسال سالم فقط باید 400 میلی گرم (حدود 4 الی 5 فنجان) در روز باشد تا از عوارض جانبی بالقوه خطرناک و نامطلوب جلوگیری کنید.

همچنین در صورتی که شرایط پزشکی خاصی دارید یا در دوران بارداری، دوره شیردهی، حساسیت به کافئین و یا از داروی تجویزی استفاده میکنید حتما با پزشک خود مشورت کنید. آیا میزان کافئین قهوه متغییر و متفاوت است؟

میزان کافئین در قهوه به چه عواملی بستگی دارد ؟

به صورت کلی، میزان کافئین موجود در قهوه می تواند به عوامل زیر وابسته باشد.

نوع دانه قهوه

قهوه ها از دو گونه اصلی عربیکا (Arabica) و ربوستا (Robusta) تهیه می شوند. قهوه عربیکا معمولا کمترین میزان کافئین و قهوه ربوستا دارای بیشترین مقدار کافئین است. عواملی مانند ارتفاع محل کشت، اقلیم و شرایط جوی نیز ممکن است بر میزان کافئین در دانه‌های قهوه تأثیرگذار باشند.

رست قهوه

قهوه ها ممکن است به صورت تیره یا روشن برشته شوند. در صورتی که زمان و حرارت بیشتری بر گونه قهوه اعمال شود، دانه برشته تر و تیره تر خواهد شد. البته زمان و حرارت تاثیری بر میزان کافئین قهوه ندارد اما از آن جایی که چگالی قهوه تغییر می کند و به مراتب وزن آن کمتر می شود، به مقدار قهوه بیشتری در زمان دم آوری نیاز خواهید داشت. با افزایش مصرف قهوه، کافئین آن نیز افزایش می یابد.

شاید برای شما مفید و جالب باشد : راهنمای برشته کاری قهوه، مخصوص برای اسپرسو

زمان آب دهی

مدت زمانی که قهوه در آب قرار می گیرد می تواند باعث استخراج مقادیر مختلفی از کافئین شود.

امروز بیشتر بخوان : بهترین آب برای دم آوری قهوه کدام است ؟ تاثیر کیفیت آب در دم آوری قهوه 

روش آماده‌سازی قهوه

از دیگر عوامل مهم در تعیین میزان کافئین قهوه، روش های مختلف در دم آوری و آماده سازی است. امروزه برای تهیه قهوه از قهوه سازهای مختلفی از جمله قهوه سازهای برقی، قهوه جوش ها و دم افزار های نسل سوم استفاده می شود. برای مشاهده انواع قهوه ساز به کافه مال مراجعه کنید.

روش های مختلف ممکن است منجر به استخراج مقادیر متفاوتی کافئین شود. در مقاله ای دیگر به صورت کامل به تفاوت میان روش های دم آوری قهوه اشاره کرده ایم. در صورت علاقه، پیشنهاد می شود مقاله زیر را مطالعه کنید.

اینجا بخوانید : تفاوت میان قهوه اسپرسو و قهوه فیلتر شده 

نسبت قهوه به آب

نسبت قهوه به آب در فرآیند استخراج نیز نقش مهمی ایفا می کند. با تغییر نسبت های دم آوری، میزان کافئین نیز متغییر خواهد شد. برای آگاهی از نسبت های دم آوری قهوه به آب می توانید مقاله زیر را مطالعه کنید.

اینجا بخوانید : نسبت های دم آوری قهوه دمی و اسپرسو 

1- کافئین و حافظه

قهوه و ترکیبات فعال آن مانند کافئین ممکن است بر حافظه شما تاثیر بگذارد. در این باره تحقیقات متفاوتی وجود دارد که این نشان  می دهد مطالعات بیشتری در این باره مورد نیاز است.

برخی از مطالعات نشان می دهند که کافئین ممکن است تاثیر مثبت قابل توجهی بر حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت داشته باشد. در یک مطالعه، زمانی که شرکت کنندگان پس از مطالعه مجموعه ای از تصاویر، یک قرص کافئین مصرف کردند، توانایی آنها در تشخیص تصاویر 24 ساعت بعد تقویت شد.

مطالاعات دیگری که متناقض است دریافته اند که قهوه تاثیری بر حافظه ندارد و حتی ممکن است وظایف حافظه را مختل کند. اثرات قهوه بر حافظه بلند مدت نیازمند به تحقیقات بیشتری است.

2- قهوه و رفع خستگی

اغلب افراد با نوشیدن قهوه احساس انرژی و سرحالی بیشتری را تجربه می کنند. بنابراین جای تعجب نیست که تحقیقات نشان دهد که کافئین احساس خستگی را سرکوب می کند. البته افزایش انرژی در زمان خستگی ممکن است برای مدت معینی دوام داشته باشد و شما را وادار به یک فنجان قهوه دیگر کند.

در صورتی که برای رفع خستگی روزانه خود قهوه مصرف می کنید می توانید انرژی خود را بازیابید و سرحال شوید. فقط از مقادیر کافئینی که در اواخر یا بعد از ظهر مصرف می کنید اطلاع داشته باشید. دوز بالا در ساعات پایانی روز ممکن است خواب شبانه شما را مختل کند. در این صورت با وجود کاهش خستگی ممکن است خواب خود را از دست داده و عملکرد کلی مغز شما دچار اخلال شود و نتیجه معکوس شامل حالتان شود.

3- قهوه و آلزایمر

یکی از شایع ترین بیماری ها که با زوال عقل در سراسر جهان اتفاق می افتد آلزایمر است. آلزایمر به آرامی شروع می شود اما با گذشت زمان شدت می یابد. آلزایمر با از دست دادن حافظه و همچنین مشکلاتی در رفتار و تفکر نمایان می شود. اگرچه با توجه به پیشرفت علم اقداماتی در درمان آلزایمر انجام گرفته اما همچنان در حال حاضر هیچ درمان شناخته شده ای وجود ندارد.

تحقیقات نشان  می دهد قهوه ممکن است خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. جالب توجه است که برخی عوامل مرتبط با رژیم غذایی نیز ممکن است بر پیشگیری یا خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و یا سایر اشکال زوال عقل تاثیر بگذارد. مطالعات نشان  می دهند مصرف منظم و متوسط قهوه، خطر ابتلا به آلزایمر را تا 65 درصد کاهش می دهد. با این حال، نیاز به مطالعات دقیق تری برای تایید یافته ها مورد نیاز است.

4- قهوه و بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون یک اختلال مزمن CNS است که مشخصه های آن مرگ سلول های عصبی در مغز است که توسط دوپامین ترشح می شود. بیماری پارکینسون عمدتا بر ماهیچه ها و حرکت آن ها تاثیر می گذارد که اغلب شامل لرزش می شود.

برای درمان پارکینسون نیز هیچ درمان قطعی وجود ندارد اما برخی موارد می تواند به  پیشگیری از این بیماری کمک کند. جالب توجه است که مطالعات نشان می دهند قهوه ممکن است به کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون کمک کند.

در یک مطالعه و بررسی گسترده، افرادی که 3 فنجان قهوه در روز می نوشیدند 29 درصد کمتر به این بیماری نزدیک می شدند. به نظر می رسد کافئین اثرات محافظتی داشته باشد. با این حال باید در نظر داشت که نتایج 100% قطعی نیستند.

تاثیرات قهوه به بهبود و تقویت عملکرد مغز خلاصه نمی شود. در صورتی که به دنبال سایر تاثیرات قهوه بر بدن به ویژه بدنسازی هستید، پیشنهاد می شود مقاله زیر را که از قبل برای شما آماده کرده ایم مطالعه کنید.

اینجا بخوانید : 5 تاثیر قهوه بر بدنسازان 

سخن پایانی

زمانی قهوه برای مغز مفید واقع می شود که در حد اعتدال مصرف شود. در این صورت می تواند برای مغز شما بسیار مفید باشد. قهوه در کوتاه مدت باعث بهبود خلق و خو، افزایش هوشیاری، یادگیری و زمان واکنش می شود. همچنین استفاده طولانی مدت قهوه ممکن است از شما در برابر بیماری های مغزی مانند آلزایمر و پارکینسون محافظت کند.

با این حال، برای استفاده از فواید قهوه بر مغز، اعتدال امری کلیدی است. در صورت مصرف کافئین بیش از حد، با مشکلاتی مانند اضطراب، بی قراری، تپش قلب و مشکلات خواب همراه خواهید شد. همچنین حساسیت افراد به کافئین متفاوت است. برخی افراد به کافئین حساس هستند، در حالی که برخی دیگر می توانند بدون عوارض جانبی چندین فنجان قهوه در طول روز بنوشند.

در این مقاله در باره قهوه دی کف یا بدون کافئین هم بخوانید : قهوه بدون کافئین؛ خوب یا بد ؟ 

منابع

healthline

verywellmind

ncbi.nlm.nih.gov

mayoclinict

FDA