قهوه ترک چیست ؟ تاریخچه قهوه ترک
قهوه ترک بخش بزرگی از فرهنگ و تاریخ ترکیه است که بسیار بیشتر از یک نوشیدنی صبحگاهی در نظر گرفته می شود. قهوه ترک از دیرباز توسط سنت ها از اجدادی به اجداد بعد منتقل شده و همچنان بسیار محبوب است. جالب است بدانید قهوه ترک به قدری منحصر به فرد است که میراث فرهنگی یونسکو آن را در سال 2013 به ثبت رساند. در ادامه به بررسی تاریخچه قهوه ترک خواهیم پرداخت.
قهوه ترک چیست ؟
به طور معمول، قهوه ترک از ترکیب دانه های قهوه عربیکا و ربوستا بدست می آید که با درجه ای ریز همانند آرد آسیاب می شود. برای تهیه قهوه ترک، از محبوب ترین قهوه جوش به نام جذوه استفاده می شود.
شاید برای شما جالب باشد : طرز تهیه قهوه ترک به 2 روش سنتی و مدرن
فرهنگ سرو و نوشیدن قهوه ترک
سرو قهوه ترک نیز متفاوت بوده و همچنان روش های سنتی در میان جامعه مرسوم است. برای سرو، از فنجان های مخصوص با ابعاد کوچک استفاده می شود که فرد سرو کننده، قهوه را به آرامی و دقت به درون فنجان می ریزد. این کار سبب می شود تا از ورود تفاله های قهوه به درون فنجان جلوگیری شود.
نکته دیگر، نوشیدن قهوه ترک است. جالب است بدانید که قهوه ترک را نباید همانند قهوه اسپرسو نوشید. در این صورت، احتمالا تفاله های قهوه را خواهید نوشید. در فرهنگ ترکیه، نوشیدن قهوه ترک باید به آرامی و مزه مزه کردن به همراه صحبت با دوستان نوشیده شود. همچنین می توانید در کنار قهوه ترک خود، یک لیوان آب و در برخی موارد یک شیرینی در کنار آن در نظر بگیرید تا طعم قوی و شدید آن خنثی شود.
تاریخچه قهوه ترک
ریشه قهوه ترک به سال 1555 باز می گردد. در آن زمان، تاجران سوری قهوه را به استانبول آورده و آن را ارائه می کنند. در اواسط قرن هفدهم، قهوه به یک عنصر ضروری در مراسمات دربار عثمانی تبدیل می شود که توسط قهوه سازهای شخصی سلطان، سرو می شد.
مراسمات قهوه نوشی آنچنان در فرهنگ مردم عثمانی ریشه می کند که بخشی از آداب و رسوم مختلف مانند ازدواج می شود. زنان شروع به یادگیری و آموزش تهیه قهوه ترک کرده و پس از سرو قهوه ترک برای خواستگاران مورد قضاوت قرار می گرفتند. این فرهنگ همچنان در برخی از مناطق ترکیه پابرجا و مرسوم است که عروس، برای خانواده و همسر احتمالی خود اقدام به تهیه قهوه ترک کرده و نتیجه سرو قهوه او نشان می دهد که برای ازدواج آماده است یا خیر.
در آن زمان، فال قهوه پدید آمد و از تفاله های آن برای فال گیری استفاده می شد. این باور آنقدر در ترکیه رواج دارد که امروزه، برنامه هایی در دسترس است که می توانید از فنجان خود عکس گرفته و برای فال خوانی آن را برای فال گیر ارسال کنید.
قهوه خانه ها نیز حدود پنج قرن پیش در ترکیه مرسوم و به عنوان مکان هایی برای گردهمایی اجتماعی برای مردان تبدیل شدند. قهوه خانه های ترکیه، تبدیل به مکان های مهم و محبوب این کشور شدند زیرا در زمان امپراطوری عثمانی، قهوه خانه ها مکانی برای داستان سرایی و فولکلور و نوشیدن قهوه بودند.
تاریخ اولین قهوه خانه ها در ایران
ظهور اولین قهوه خانه ها در ایران به اوایل قرن شانزدهم میلادی باز می گردد. در ابتدای قرن شانزدهم، تنها پزشکان، دانشمندان و برخی افراد محدود به دلیل خواص دارویی بی نظیر قهوه از آن استفاده می کردند و مصرف قهوه، در میان مردم رواج چندانی وجود نداشت. در اواخر قرن شانزدهم زمانی که روابط تجاری صفویان در ایران با کشورهای همسایه ی عرب زبان و عثمانی بیشتر رواج یافت، این دانه به ایرانیان معرفی شد.
شهر اصفهان در عهد شاه عباس اول، میزبان نخستین قهوه خانه در ایران بود و سپس با سرعت چشمگیری در سایر شهر ها گسترش یافت. کاشان، یزد، مشهد، قزوین، تبریز و شیراز از دیگر شهر های ایران بودند که اقدام به میزبانی برای مردم در قهوه خانه ها شدند. لازم به ذکر است که وجود قهوه خانه های دیگری قبل از اصفهان مانند قزوین (عهد شاه طهماسب) وجود دارد اما در اسناد مکتوب، اشاره ای به آن نشده است.
روش های مختلف دم آوری قهوه ترک
با بررسی تاریخچه قهوه ترک می توان تغییرات جزئی در نحوه دم آوری را مشاهده کرد. با وجود اینکه محبوب ترین روش تهیه قهوه ترک توسط “جذوه” انجام می شود اما با گذشت زمان، تغییرات جزئی در نحوه دم آوری قهوه ترک توسط جذوه به وجود آمده است. برخی از این روش ها شامل :
قهوه بنه (Menengiç)
قهوه Menengiç از دانه های قهوه تهیه نمی شوند، بلکه از دانه های پسته کوهی (Pistacia terebinthus) بدست می آید. از این رو، این نوشیدنی طعمی میوه ای داشته و عاری از هرگونه کافئین است.
قهوه دیبک (Dibek)
قهوه دیبک به معادل فارسی “سنگ زمینی” اشاره دارد زیرا توسط هاون سنگی خرد می شود. این نوشیدنی از نظر طعم و رنگ از قهوه ترک سبک و ملایم تر و کمی خامه ای تر است. این می تواند برای افرادی که به دنبال قهوه سبک تری هستند، ایده آل باشد.
قهوه تلخ یا میرا (Mırra)
معادل فارسی قهوه میرا “قهوه تلخ” است که این نام گذاری به دلیل طعم قوی و شدید و برازنده آن است. برای تهیه قهوه میرا، دانه ها را دو بار تفت داده و در اندازه های بزرگ تر از حد معمول خرد و آسیاب می کنند. این روش تهیه سبب می شود که قهوه، طعم بسیار تلخ تری داشته باشد که برای بهبود طعم به آن مقداری ادویه یا هل اضافه می کنند.
سایر دم آوری ها
روش‌های مختلف دیگری برای تهیه قهوه ترک وجود دارد که علاوه بر قرار دادن جذوه روی آتش، از ذغال و خاکستر، شن و ماسه و … استفاده می‌شود. بسیاری از خانه‌ها قهوه ترک را به سادگی و با استفاده از اجاق گاز تهیه می کنند.
چه چیزی قهوه ترک را منحصر به فرد می کند ؟
1- اندازه آسیاب قهوه
دانه های قهوه ترک، به اندازه آرد آسیاب می شوند که از نوع روش دم آوری، درجه ای ریزتر دارند.
2- تجهیزات دم آوری
با وجود پیشرفت علم و موج های نسل سوم قهوه، مردم همچنان به شکلی سنتی از قهوه جوش مسی “جذوه” استفاده می کنند.
3- بدون فیلتر
قهوه ترک تحت فیلتر قرار نگرفته و اجازه می دهد تفاله ها در انتهای فنجان بنشینند و همین خاصیت سبب می شود تا قهوه ایده آلی برای گرفتن فال قهوه باشد.
4- روش شیرین کردن
برخلاف سایر روش های دم آوری، شیرین کردن قهوه با افزودن شکر در حین دم کردن قهوه انجام می شود.
سخن پایانی
تاریخچه قهوه ترک به عنوان یکی از مهم ترین اصول فرهنگی مردم خاورمیانه به ویژه ترکیه شناخته می شود که قرن ها در این سرزمین محبوبیت خود را حفظ کرده است. قهوه ترک چیزی فراتر از یک فنجان قهوه به شما ارائه می دهد. این قهوه سنتی، سفری در تاریخ و فرهنگ است که چه عاشق قهوه باشید و چه تازه وارد دنیای قهوه شده اید، امتحان آن ضروری خواهد بود.
منبع
بسیار عالی و مفید بود ممنونم